shomer shabat

Cumartesi, Kasım 07, 2015

HAYE SARA VE POLİTİK SİYONİZM'İN TEMELİ

bs"d



Okumuş olduğumuz "Haye Sara" Peraşası'nda Avraham'ın vefat eden eşi Sara'yı gömmek için Hititler'den  arazi ve içindeki mağarayı satın aldığını okuduk.
Binlerce yıl sonra Yahudiler tekrar topraklarına dönme isteği ile organize olmaya giriştiklerinde "Keren Kayemet" adı altında bir örgüt yolu ile yerleşimler kurmak amacıyla Osmanlı işgalindeki Eretz Israel'de toprak satın almaya başlayacaklardı.

Sefarad büyüklerinin modern politik Siyonizm'e katkıları çok üzerinde konuşulan bir konu olmamıştır.
Ama hiç küçümsenemeyecek kadar önemlidir ve her zaman geleneklerine bağlı olarak kalabilmiş Sefarad Yahudileri için Siyonizm özellikle Reform hareketi tarafından etkilenmemiş ve zararlarından uzak kaldıklarından kendi kimliklerinin bir parçası idi. 

Rabbi Yehuda Alkalay 1798 senesinde Sarayevo'da dünyaya geldi. 1840'lara kadar ismi pek duyulmayan ve 1834'te "Şema Yisrael" adı altında bir bildiri yayınlayan Rabbi Alkalay Yahudileri Eretz Israel'e göç etmeye teşvik etmekteydi. Fikirlerini önce Ladino dilinde kağıda dökmekte idi. İsmi 1845'te yazdığı "Minhat Yehuda" adli eseri ile duyulmaya başlayan Rabbi Alkalay'ın fikirleri seneler sonra Theodor Hertzl'in satıtrlarında yankılanacaktı. Rabbi Alkalay fikirlerini Tora'ya dayanan ancak modern bir yaklaşım ile öne sürmekteydi. Teklif ettiği yenilikler arasında İbranice'nin halk içinde kullanılan günlük lisan haline getirilmesi ve örgütlenme ile Eretz Israel topraklarının kalkındırılması vardı. Geleneksel kaynaklara dayanarak Maşiah'ın Eretz Israel toprakları çorak kaldığı sürece gelmeyeceğini söylüyor ve bu yolda hazırlıkların yapılmasını öneriyordu. "Minhat Yehuda" adlı eserinde Avraham'ın Hititler'den satın aldığı toprak örneği ile "Atalarımız'ın yaptıkları bizler için birer simgedir" (ma'ase avot siman le'banim) ilkesini modern Siyonizm'in temellerinden biri olarak görmek mümkün.

Bu fikirlerini yazdığı senelerde Rabbi Alkalay 100 Yahudi aileyi barındıran Semlin (Zemlin) adlı bir kasabanın Sefarad Kal'ının Rav'i idi. Bu Kal'a gelen yahidlerden biri de modern politik Siyonizm'in fikir babası Theodore Hertzl'in büyük babası Simon Leon Herzl idi. Dedesi ile bu Kal'a defalarca gelmiş Theodore Herzl'in daha sonra yayınladığı "Der Judenstaat" ve "Altneuland" kitaplarında Rabbi Alkalay'ın vaazlarında söze getirdiği duygular yankılanmakta.

Fikirlerini tanıtmak için Avrupa'daki Yahudi merkezlerini ve etkili Yahudiler'i ziyaret eden Rabbi Alkalay daha sonra kurulacak olan ve Eretz Israel'de toprak satın almaya yönelik Keren Kayemet'in öncülerinden bazı yerel örgütlerde de faal oldu. 1874 senesinde Yeruşalayim'e eşi ile birlikte yerleşen Rabbi Alkalay 1878'te (5578) vefat etti. Kabri Zeytin Dağı'nda bulunan Rabbi Alkalay'ın 1840'ta kaleme aldığı yazıları arasında belli Kabalistik hesaplar ile Yahudiler'in 1939 senesinden sonra büyük bir felaket ile karşı karşıya kalacakları ve daha evvel Eretz Israel'e göç etmeleri gerektiğini de yazdığı daha sonra ortaya çıktı.
Related Posts with Thumbnails