Rabbi Eli Mansur'un Va'ethanan perashasi uzerine derashasi:
Moshe Vaethanan Perashasi'nda gokyuzundeki elementlere - gunes , ay ve yildizlar - secde etme , tapma konusunda ozel bir uyari ile putperestlik yasagini tekrarliyor. (4:19)
"Neden Tora gunes ve aya saygi gostermemizi bu kadar kesin bir sekilde yasakliyor ?" diye dusunebiliriz. Sonucta dogadaki hersey gibi onlar da HaShem'in birer hizmetkarlaridirlar. Eger yasadigimiz devletin Cumhurbaskani'nin sekreteri bizi ziyarete gelse ona gereken saygiyi gostermez miydik? Sadece bir sekreter dahi olmasina ragmen, her halukarda Cumhurbaskani'nin ozel sekreteri pozisyonundan dolayi ozel bir saygiyi hak eder.
Neden bu HaShem'in sekreterleri icin de gecerli olmasin ? Gunese ve aya saygi gostermenin nesi yanlis?
Gercegi soylemek gerekirse gecmiste putperestlik te aynen bu sekilde baslamis. Insanlar HaShem'in hizmetkarari olduklari olgusuna dayanarak gunes, ay ve yildizlara ozel deger vermeye baslamislardi. Ama zamanla HaShem'i unutup gokteki bu varliklari ilahi gucler olarak gormeye basladilar. Ama eger bu goksel varliklara gosterilen saygi HaShem'e saygi gotermek amaci ile ise bunda bu kadar ne derin kotuluk olabilir ki?
Rabbi Moshe Alshih (Tzafad 1508 - 1593) Hashem disinda her hangi bir seye secde etmenin kesin yasak olmasini her kisinin HaShem'in bir parcasini tasidigindan dolayi oldugu seklinde acikliyor:Her insanoglu icinde HaShem'in bir parcasi olan Neshama (ruh) tasir. Bir balonu sisirmek icin icine ufurdugumuz zaman bir parcamiz, nefesimiz balonun icindedir. Ayni sekilde de HaShem bir insan yaratnak icin vucuda ruh "ufler".Boylece her insanoglu icinde HaShem'in bir parcasini ihtiva eder.
Eger kisi bir seye secde ederse, gunes gibi yuce ve saygi uyandiran bir varliga dahi , HaShem'i (has ve shalom) kucuk dusurmektedir. Sanki HaShem kendi hizmetkarlarindan birinin onunde egiliyormus gibi bir durum yaratir. Bu yuzden, her ne kadar kisi HaShem'e saygi amaci ile fiziksel bir varliga secde etse dahi, putperestlik boylesine igrenc bir seydir. Boyle bir hareket HaShem'in kendi yarattigi bir varlik onunde egilmesine neden olup, HaShem'in sayginligina da zarar verir.
O zaman ne gunese ne de aya tapmayan , oyle de hic bir niyeti olmayan bizleri bu konu ne sekilde alakadar eder ?
Alshih'in aciklamasindan alinacak ders, bizim yaptigimiz her hatanin (gunahin) bir hilul HaShem (HaShem'in isminin kotulenmesi) yarattigidir. Biz genelde "hilul HaShem" deyimini toplum icinde Tora'yi ve Yahudi ulusunu kuculten bir ayip-gunah-hata uzerine kullaniriz. Mutlak olan toplum icinde yapilan gunahlar "hilul HaShem"'e neden olduklaridir ,ancak ozelde, yalnizken yaptigimiz gunahlar da bu katagoriye aittirler. Bir gunah islerken kisi ruhunu , HaShem'in bir parcasini, alip HaShem'in tiksindirici olarak nitelendirdigi bir sey icin kullanmaktadir. Gunah islerken bir yerde sanki HaShem'i kendi ogretilerinden birini cignemeye zorlamaktayiz. Kisi kendi evinde etrafinda kimse olmadan dahi bir gunah islerken HaShem'i (lafin gelisi) yanlis bir sey yapmaya iterek O'nun sayginligini lekelemekte.
Neshama (ruh) kavraminin, yani HaShem'in bir parcasinin icimizde olmasinin, bizlere buyuk bir gurur ve kendimize saygi kaynagi olmasi gerekir. Herbir kisi, Yaratan'in kendi icinde bulunmasindan dolayi, kendi sahsi onemini, degerini tanimasi gerekir. Bu bilgi ve bilinc bizim her zaman ilahi bir yaratiga , varliga yakisir sekilde davranmamiza ve konusmamiza neden olacagi gibi kendi gunahkar ic gudulerimize kurban olmamizi engelliyecektir. Eger HasHem'in bizim icimizde bulundugunu, ikamet ettigini aklimizda tutarsak kendimize ve hayatimiza baska sekilde bakip, kendimizi daha ciddiye alip, hurmet ve asalet ile davranacagimizi garantileriz.
Hepimiz HaShem'in bir parcasiyiz ve kendimize kesinlikle bu sekilde bakip, kesinlikle bu sekilde hareket etmeliyiz.
shabat shalom
david h.
Not: Yarim yamalak Turkcem ile yapmaya calistigim tercumelerden cikabilecek anlam hatalarindan sadece ve sadece ben sorumluyu, HaShem yerahem alay...
Orijinal Ingilizcesi icin : Vaethanan
