bs"d
Post Siyonizm doneminin en buyuk etkileri Israil egitim sistemi ve Tzaha"l'da (Israil Savunma Kuvvetleri) goruldu.
Isin en ilginci Tzaha"l'da yasanan bu sessiz devrimin hic bir reaksiyon yaratmadan gerceklestirilmis olmasiydi. Ne sag egilimli politik kurumlar ne de sag egilimli basin isin ustune gitmemis ve Tzaha"l'in etik yapisini degistiren bu cok onemli hareket 13 senedir en alt rutbeden en ust rutbeye kadar tum askerlerin gerek cephede , gerek cephe gerisinde karsi karsiya kalabilecekleri ikilimlerde ne sekilde karar verebileceklerini cercevelemis durumda.
"Israil Savunma Kuvvetleri'nin Ruhu" olarak adlandirilan bu etik kodlama 1994 senesinde o zamanin Genel Kurmay Baskani ,bu gunku Savunma Bakani Ehud Barak'in emri ile biri sivil digerleri askeri uyeler tarafindan olusturulmus bir komisyon tarafindan hazirlandi.
Kurulun basinda sivil olarak Tel Aviv Universitesi'nde Filozofi Profesorlugu yapan Asa Kasher bulunuyordu.
Asa Kasher daha evvel tartismali ve extremist sol yaklasimlari ile taninmis bir zat. Ornegin "Geri donus yasasi" olarak taninan ve dunyanin her kosesindeki Yahudi'lerin Israil'e sorgusuz sualsiz kabul edilip,isterlerse derhal vatandas haline getirilebilmelerini saglayan kanunun iptalini,buna karsi 1948'den itibaren Eretz Israel topraklarini terk etmis Arap'lara donus hakkinin taninmasini hararetle savunanlarin arasinda onemli bir yer tutuyordu. Yerushalayim'in butunlestirilmis olmasinin da iptal edilmesini ve Israil'in hakimiyetinden cikartilmasini da fikirleri arasinda sayabiliriz.
Butun bunlara ragmen Ehud Barak'in secimi bu Profesor oldu.
Komisyon her Israil askerinin uymasi gereken ve bu yonde egitildigi 11 maddelik bir etik degerler listesi ve 34 maddelik bir temel prensipler listesi hazirladi. Ehud Barak'in onayi ile tum erler ve Subay kurslarindaki Subay adaylari bu kanunlar cercevesinde aldiklari egitim ile once Tzaha"l'in sonrada genel Israil toplumunun etik yapisinda derin degisikliklerin uygulanmasina temel oldular.
"Tzaha"l'in Ruhu"nun aslinda sonucta tum Israil toplumunun ruhunu sekillendirdigini bile bile Prof. Kasher ve ekibi icinde Yahudi Devleti (Medina Yehudit) ,Eretz Israel (kutsal Israil topraklari) ve Am Israel (Yahudi milleti) olgularinin hic yer almadigi bir kodlama yarattilar.
Evrensel etik kodlara gore hazirlanan bu sistem Israil askerlerinin her turlu vaziyet esnasinda kullanmasi gereken bir nevi rehber olarak kabul edildi.
Her asker ve komutanin rehber olarak kullanmasi gereken Tzaha"l'in Ruhu'na gore 11 gerekli degerler sunlar : Azim, sorumluluk, durustluk, ornek olmak, insan hayati, sorumlu sekilde guc kullanmak, profesyonellik, displin, sadakat, temsilcilik ve arkadaslik.
Bu 11 "deger" dikkatlice incelenince 10 tanesinin evrensel oldugu ve dunyadaki her ordu mensubuna da uyabilecegi goruluyor. Mesela "profesyonallik" veya "disiplin" Endonezya ordusu icin de gecerlidir.
Tek bir "deger" disinda. "SADAKAT." diye adlandirilan "deger" disinda.Bu noktada "SADAKATLIK" her orduda degisik olmak zorundadir.Bu tek "deger" ki her orduyu bir birinden ayiracak ve askeri etikler soz konusu olunca merkezde olacak "deger"dir.Neye "SADAKAT" ?
Asa Kasher'in kodu bu soruya soyle cevap veriyor : (kaba tercume ile) " Asker, ustun caba ile Israil Devleti'nin ve vatandaslarinin savunmasina,Israil Silahli Kuvvetleri'nin (ISK) komuta zincirine , devletin kanunlarina ve demokrasinin prensiplerine uyarak calismak zorundadir.ISK askerinin "SADIK" ligi,tum bu prensiplere uymasinda (kanunlara bagimlilik ve demokrasi prensiplerine uymak) yatmaktadir... "
Yani acikca su soylenmekte : "ISK'nin askeri operasyonlarinin kabul edilebilir olabilmeleri sadece 3 objenin korunmasi amacini tasimali : devlet,vatandaslar ve demokrasi prensipleri." Eksik kalan acikca belli : " ( Eretz) Israel topraklari , Yahudi halki (Am Israel) ve Yahudi ulusal degerleri" ...
Bu noktada Prof. Kasher'in bu kodlamasi Tzaha"l'in yillar boyunca yazilmamis ama dunyanin her kosesindeki Yahudi'nin de bildigi bir ozelligini silmis oldu.
Tabii ki Israil askerleri oncelikle Israil Devleti'nin, Yahudi olsun veya olmasin her vatandasinin ve gerektigi zaman ozgur yasami saglayan demokrasinin korunmasi icin gerekirse hayatini dahi feda etmeye hazir olmali. Ama dedigim gibi simdiye kadar Tzaha"l'in bir de Yahudi ulusunun ordusu olma ozelligi vardi.
Rusya,Etiyopya veya devrim oncesi Iran'a yapilan opersyonlar gibi.Veya 1976 yilinda gerceklestirilen mucizevi Entebbe operasyonu gibi.(103 Yahudi esirin cogu Israil'li olmalarina ragmen,eger baska devletlerin vatandaslari dahi olsalardi,Tzaha"l'in bu operasyonu gerceklestirecegi bilinen bir gercektir).
Diaspora Yahudi'leri icin yapilan bu tip operasyonlar icin "Tzaha"l'in Ruhu" artik bir temel olamayacak,daha evvel de belirtildigi gibi 3 obje (devlet,vatandaslari ve demokrasi prensipleri) disindaki her turlu olgu Israil askerlerinin ve komuta zincirinin operasyonlari hakli gosterecek,gerekirse askerlerin canlarini feda etmelerini gerektirecek hic bir temele dayanmiyor.
Kendini Prof. Kasher'in etik kodlamasina baglayan ve temel olarak kullanan hic bir asker yukardaki turde operasyonlarda yer almamaya karar verebilir.Bu durumda da "emri red etme" ile suclanamaz.
Israil'li komutanlar askerlerini Yahudi'ler icin tehlikeye atmayi red edebileceklerdir.
Prof. Kasher'in bu kodlamasina kadar Israil askerleri icin "SADAKAT" degeri Yahudi Ulusu'na ve Siyonizm'in ideallerine " SADAKAT" olarak gecerliydi.
"Demokrasinin prensiplerinin korunmasi" objesi ile ilgili "SADAKAT" degeri icin de ayni seyler soylenebilir.Tabii ki Israil'li askerden , olasi bir askeri darbe sirasinda emri red etmesi beklenir.
Fakat ayni anlamda Israil'li askerin bir "Yahudi Prensibi"ne de "SADIK" olmasi gerekmiyor mu?
Mesela eger demokratik olarak secilmis bir hukumet yine demokratik yollardan aldigi bir karar ile "Yahudi Multeciler"in Israil'e girmelerini engellemesi icin Tzaha"l'a emir verirse, o asker ne sekilde karar verecek ?
Siyonizm'in en temel ilkesine bagimli kalmak isteyecek bir asker Prof. Kasher'in bu kodlama sistemi yuzunden dayanabilecegi bir ilke bulamiyacak.
Kisaca anlasilabilecegi gibi Israil askeri,Yahudi ulusu icin bir Yahudi ordusunda savasmiyor artik.Tzaha"l'in artik boyle bir gorevi yok deniyor buna gore.
"Tzaha"l'in Ruhu" ilk olarak bunu ogretecek olan subaylara iletildigi zaman,asil karsi cikma Ibranice'de baska hic bir lisanda aciklanamayacak kadar derin bir anlam tasiyan "AHAVAT HA'ARETZ" (Israil Topraklari sevgisi) prensibinin bu deger ve ilkelerin disinda birakilmasinda odaklasti.
"AHAVAT HA'ARETZ" gerek Siyonizm'in gerekse de Tzaha"l'in her zaman merkez prensibi,degeri olmustur.
Ozellikle "Nahal" adi verilen hem askerlik gorevlerini yapan hem de yerlesim birimleri kuran birlikler tarafindan protesto edilmesine ragmen Prof. Kasher'in komisyonu bu prensibi kodlara eklemeyi red etti.
Gerekceleri ise kimseye bir seyi sevmenin ogretelemiyecegi idi.
Ayni komisyon mesela bir Israil askerinin Siyonizm'e "SADIK" olmasi gerektiginin ima edilmesini bile red etti.
Siyonizm kelimesinin kullanilmasi bile gereksiz bulundu.
"SADAKAT" degerinin Israil'e "bir Yahudi Devleti" veya "Yahudi ve demokratik devlet" olarak "SADIK" olunmasi olarak kelimelendirilmesi dahi red edildi.
Komisyona gore Tzaha"l'da Yahudi Ulusal olgulari ile ilgili hic bir baglantinin bulunmasina gerek yoktu.
Komisyonun sonunda tek kabul ettigi cumle bu kodlarin temel aldigi diger kaynaklarin arasinda "nesiller boyunca kullanilmis Yahudi geleneklerinin" de oldugu idi.
Prof. Asa Kasher gibi bir zat'in boyle bir kodlama yaratmasi sasirtici degil tabii. Asil sasirtici olan aralarinda bugun Israil Devleti Basbakanligi'na tekrar soyunmaya calisan Ehud Barak'in da oldugu Tzaha"l'in ust kademelerinde de bu kodun kabul gormesi.
Maalesef askerlerimiz bu sistem ile hangi deger sistemlerine gore yasamalari ve gerektiginde olmeleri gerektigini ogreniyorlar. Yahudi Devleti'nin ordusunun universal degerlerin yaninda Israil Devleti'nin temellerini olusturmus olan Yahudi degerleri ile de hareket etmesi gerektigi tamami ile konu disi birakilan bir sistem.
Gunumuzde ve gelecekte karsilasacagi durumlar karsisinda Israil askeri sadece "demokrasinin prensipleri" isiginda mi kararlarini verecek? Yahudi ve/veya Yahudilik prensiplerinin hic mi yeri olmayacak yapacagi durum degerlendirmesinde ve alacagi kararlarda ?
Yoksa ,fazla kafa yormaya gerek duymadan sadece ona ogretildigi gibi "Tzaha"l'in Ruhu" prensipleri ile mi karar verecek?
Prof. Kasher bunun cevabini bir roportaj sirasinda veriyor : " Askerin karsisina bazen dilemalar -kararsizliklar- cikacaktir.Ama askerin bilmesi gereken artik dusunmesine ve tartmasina gerek olmadigidir.Cunku baskasi onun icin oturup dusundu ve tartti.Artik dilema yok"
Iste liberal anti-Yahudi sol dusuncenin bizleri getirdigi durumun en guzel orneklerinden biri.
Bu dusuncenin bas mimarlarindan Ehud Barak tekrar Basbakan olup verdigi zarara kaldigi yerden devam etmek istiyor.
*********************************************
Bu yazi Yoram Hazony'nin " The Jewish State - the struggle for Israeli's soul " adli kitabindan esinlenerek ve bazi bolumlerinin kaba tercumesi ile hazirlanmistir.
david
