bs"d
Genelde blogumda Turkiye Yahudi Cemaati veya Turkiye Cumhuriyeti ile ilgili konulara deginmem .
Ancak bu sene gecikmeli olarak 2 Mayis Pazar gunu Turkiye Yahudileri kendilerine gelecek 7 sene Hahambasilik yapmak isteyen iki adaydan birini secmeye gidecekler .
Adaylar hakkinda Hahambasiligin yayinladigi bildiri icin : Tiklayin
25 sene uzak oldugum ama kopmadigim , genelde cogumuz kopamiyoruz , Cemaatin durumu hakkinda Sayin Hahambasimiza 6 sene evvel acik bir mektup yollamistim . Bu mektup icin : Tiklayin
Simdi yeni bir secim oncesi benim ve eminim bir cogumuzun aklini karistiran sorular var .
Hahambasi'nin yeri , gorevi ne olmalidir ? Sanirim Cemaatin legal yapisi dolayisi ile ben bu konuda buyuk bir terslik yasandigini goruyorum . Osmanli icinde cemaatin kabul gordugu millet statusu Hahambasi'ni hem cemaat icinde hem de devlet otoritesi nezdinde lider konumunda tutuyordu . Bugun durum degisik .
Hahambasi mevkisinin adindan da anlasilabilecegi gibi hahamlarin basi . Yani dini otoritenin basi . Bence de tum sorumlulugu da bununla kalmali . Maalesef bunun isteyerek veya istemeyerek bu tanimin disina tasmasi sonucu yersiz durumlar olusuyor .
Turkiye Yahudileri'nin % 90'i (cok iyimser bir rakkam) Yahudi geleneklerini pratik hayatlarinda yasamamayi secmelerine ragmen bu Pazar dini liderlerini secmeye cagriliyorlar . Hahambasi icin oy kullandiktan sonra bogazda bir lokantada istakoz ayiklamaya gidecek olanlar mi bu sorumlulugu tasimasi gereken sahsi sececekler .
Hahambasi'nin ana gorevleri arasinda basta cemaat kurumlarinda ve organizasyonlarinda ve etkinliklerde Kasherut'un gerektigi sekilde uygulanmasini saglamak ve uygulatmak . Bu konuda olusacak en ufak bir hatadan direkt olarak hem bizlere hem de shamayim'e karsi sorumluluk onun ustunedir , hesabi ondan sorulmalidir . Bu yuku alacak adami bogazda istakoz ayiklayan mi sececek ?
Hahambasi'nin bas gorevlerinden biri en azindan kurumsal duzeyde "hilul Shabat" olmamasini garanti etmek degil midir ?
Hahambasi'nin bas gorevlerinden biri Tora ogreniminin cemaat icinde ilerlemesi , derslere katilimin cogalmasi degil midir ? Ben bu denklemin icine Ibranice ogrenimini de ayni agirlik olarak koymak gerektigine inaniyorum.
Cemaatimiz degerli kisilerin , gonullulerin buyuk cabalari ile belirli bir duzen icinde islemekte. Bunu gecenlerde yenisi secilen (atanan) Cemaat Baskani ve komisyonlari yapmakta. Bu kanadimiz Devlet otoritesi ile olan tum iliskileri ustlenmesi gerek kanadimiz olmali degil mi?
Hahambasi yukarida sorumluluklarindan bazilarini saydigim gorevleri ile Cemaat yonetiminin bir gorevlisi olmalidir. Tabii Cemaat yonetiminin Hahambasi'nin Yahudi Sheriati'ndan (Halacha) sasmayacak bir sekilde bir baglamda olmasini garanti etmesi sarti ile .
Cemaatin tek ve ana amaci asimilasyon ile savasmak ve gunluk cemaat islevlerini yurutmek . Bu misyon icinde Hahambasi bir cok gorevli arasindan biri olmali.
Hahambasi Devlet erkani ile veya baska Devletlerin erkanlari ile muattab tutulmamasi gereken bir konumda korunmalidir.
Yukarida gorevlerini saydigim mevkiyi genel halk mi secebilir ?
Yoksa mantigin (gunumuz sartlarinda) kabullendigi gibi cemaatin cismani yonetimi icin mi oy kullanma hakkina sahip olmalidir?
Cemaatimiz yuz yillardir cok guzel bir gelenege sahipti. Simdi Rav dedigimiz konumdakilere "Haham" derdik. Nedense benim uzerimde Rav sifati daha politik bir his yaratiyor. Eski yolumuza donup Hahamlarimizi "haham" diye cagirmaya baslamaliyiz . "Haham Haleva , Haham Naftali , Haham Perez , Haham Alaluf , Haham Adoni , Haham Benveniste , Haham Levi ve atladigim daha bir cok degerli buyugumuz." Bunu kendimize alistirdigimizda Hahambasi'nin da sadece Hahambasilik gorevini ustlenmesi gerektigini daha iyi idrak edebiliriz.
Bu noktadan alirsak o zaman kim secmeli Hahambasi'ni?
Cemaatimiz bir konuda cok sansli. Yuzyillarca suren bir birikimin yarattigi Bet Din kurumumuz halen yururlukte.
Mesela sayilari 100 bin'i bulan New York Suriye Yahudi cemaati henuz bir Bet Din kurulmasi asamasinda. 100 bin nufusun soyle veya bole % 95'i Shomer Shabat ve karsisik evlilik orani % 1 . Ama Bet Din yeni yeni olusuyor.
Bizim var.
Cemaatin icinden yetismis Hahamlardan olusan ve halen cemaat ile baglantisi olan ve Israil veya Amerika'da Yeshivalarda egitim goren bir cok degerli kardeslerimizin ilerde katilabilecekleri Bet Din.
Hahambasi'yi da Bet Din'in secmesi en dogrusu olacaktir. Yukarida saydigim sorumluklari ve daha bir cogunu yuklenebilecek kimseyi atayip denetlemeye yetkili sanirim en kalifiye kurum budur.
Yaklasan secimlerde adayligini bazilarimizin son anda duydugu Haham Eli Levi'nin veya Haham Haleva'nin amaclari tek ve ayni. Asimilasyon ile savasmak ve bu yolda en kuvvetli silahlarimizin Halaha'ya uygun olarak kullanilmasini garantilemek.
Haham Haleva'nin yonetiminde son 50 sene icinde yapilmayan veya duslenmeyen bir cok yenilik yapilmis ve 25 sene evvel umutsuz gorunen bir cok degisim saglanmistir. En azindan Tora'nin Turkce aciklamalari ile basilmasi , Kallarimizda dagitilan haftalik bultenler , dersler , cemaat icindeki uyanista mutlaka Haham Haleva'nin ve degerli hahamlarimizin katkilari tartisilamaz.
Sorumluluk sahibi bir cogumuz evimizdeki yangin alarminin veya karbonmomoksid alarminin pilini en azindan senede bir degistiririz. Bazen pili degil aleti de degistirmek gerektigi kullanma klavuzunda yazar.
Haham Levi genc .
Cemaat ici ve disi iliskilerde tecrubesiz. Ama taze bir kan ve Yahudiliklerine onem veren bir cogumuz gibi 20 sene evvelin kaygilarini ve Istanbul disinda Yahudi hayatinin yesermesini fiziksel olarak yasayan bir kardesimiz. Umutsuz vakalarin aslinda ne sekilde 180 derece donus yapabilecegini gormus bir kardesimiz. Ve bunun yollarini eminim Yerushalayim'de cok guzel izlemis ve sindirmistir.
Ben de bir cogunuz gibi secimlerden Haham Haleva'nin cikacagini tahmin ediyorum. Bu durumda yukardaki yazdiklarimin bir surece girebilmesi icin Haham Haleva'nin secilmesi durumunda cok degerli yeteneklere sahip ve cemaat icin ihtiyacimiz olacak taze kani saglayabilecek Haham Levi'yi yardimcisi yapmasini ve 2-3 senelik bir ortak calisma sonrasi bu mantiksiz secim sistemini iptal edip gorevi bu cesaretli kardesimize devr etmesini isterdim. Aynen onursal baskan sayin agbimiz Bensiyon Pinto gibi Haham Haleva da ayni konumda cemaate hizmetine devam edebilir. O noktadan sonra da bu konu Bet Din'in kontrolu altina girmeli.
Cemaat yonetimini ve baskanini secmenin onunde legal engeller var ise sanirim su andaki Devlet yonetimi ile olan sicak iliskilere guvenerek bu konu hakkinda cesur girisimler yapilip statunun degistirilmesine calisilmali. Senelerce bize 518 sene evvelki misavirperverliklerini hatirlatan otoriteye bizlerin de senelerce yaptigimiz lobi faaliyetlerinin bir karsiligi olsun demekten korkacak bir sey yok.
Her ne olursa olsun her iki adaya da basarilar diler gorevlerinin leshem shamayim olmasini ve nahat ruah le'yotzrenu getirmesini dilerim.
Bir sonraki secimlerin de hepimizin gercekten secme hakkimiz olmasi gereken Cemaat baskani ve komisyonlari icin olmasini dilerim.
--
david h.
