bs"d
Pesah'ta Seder masasinin en onemli uc maddesi Pesah dedigimiz , Beyt Hamikdash oldugu zaman yapilan Korban Pesah'i simgeleyen "Zeroa" diye adlandirilan et ve kemik parcasi , Matza ve Maror'dur.
Her biri yine tarihsel bir aniyi , dusunceyi bizde canlandirma amacini tasisa dahi yine etik gizemli anlamlar da iletmekteler.
Bu uc madde bilgelerimize gore uc cesit insani temsil etmekte.
Tzadikim dedigimiz durust ve erdemli bilgeleri Pesah (Zeroa) , orta kararlari Matza ve Reshaim dediklerimizi (o kadar iyi davranislarda bulunmayanlar) de Maror temsil ediyor.
Bu ozelikler icin bilgeler bize bazi remezler (rumuzlar) vermisler.
Kelimeleri teker teker alirsak :
PESAH
פסח
Gematriya'nin daha evvel de sozunu ettigim sistemlerinden biri de kelimenin icinde sakli olan anlamlara ulasabilmek.
פסח'i alirsak ve harflerini teker teker agziizdan cikan sesler ile yaziya donusturursek ortaya su cikiyor :
פ (PE) = פ (pe) + ה (hey) = 80 + 5 = 85
ס (SAMEH) = ס (sameh) + מ (mem) + כ (haf) = 60 + 40 + 20 = 120
ח (het) = ח (het) + ת (taf) = 8 + 400 = 408
Hepsini toplarsak :
85 + 120 + 408 = 613
Tora'da bilindigi gibi 613 tane mitzva mevcut .
Bilgelerimizin Seder sofrasinda bulunan Pesah'i (zeroa'yi) Tzadik kisilere benzetmelerine bir ilginc destek.
Orta durumda olan , yani hem mitzvalari takip eden hem de bazen cogumuz gibi bunda gerektigi kadr basarili olmayan kisileri de bilgelerimiz MATZA'ya benzetiyorlar dedik.
Daha evvel Pesah ile ilgili iletimde de deginmeye calistigim gibi MATZA ile HAMETZ arasinda cok az bir fark var.
מצה kelimesi ile חמץ kelimeleri dikkat edersek sadece ה (hey) ile ח (het) harflerinde ayriliyorlar.
Iki harfin arasindaki fark ise ufacik bir nokta kadar. Bu konuda Matza -- Hametz baslikli iletimi tekrar yazmaya gerek yok.
Bir de bilgelerimiz ucuncu olarak kendilerini Tora'dan tamami ile uzak tutan kimseleri (Reshaim diye adlandiriliyorlar) MAROR'a (marul yapraklarina- aci olmalari gereken) benzetiyorlar.
מרור kelimesi ise yine Gematriya"da bize sunu veriyor:
מ (MEM) = 40
ר (RESH) = 200
ו (VAV) = 6
ר (RESH) = 200
Hepsinin toplami :
40 + 200 + 6 + 200 = 446
Ayni Gematriya degerini veren diger bir kelime de מות (MOT -- MAVET) -- Turkcesi = OLUM
Tora iyi ile kotuyu ayirma konusunda bize onunuze iki secenek koydum diyor. Hayat ve olum. Ama ben sizin hayati secmenizi tavsiye ederim diyor. (U BAHARTA BAHAYIM)
יט הַעִדֹתִי בָכֶם הַיּוֹם, אֶת-הַשָּׁמַיִם וְאֶת-הָאָרֶץ--הַחַיִּים וְהַמָּוֶת נָתַתִּי לְפָנֶיךָ, הַבְּרָכָה וְהַקְּלָלָה; וּבָחַרְתָּ, בַּחַיִּים--לְמַעַן תִּחְיֶה, אַתָּה וְזַרְעֶךָ (DEVARIM 30 : 19)
AMA HERSEYE RAGMEN HAGADA'NIN BU KONUDA BIZE VERDIGI MESAJI HIC BIR ZAMAN UNUTMAMALIYIZ :
Ne diyor Hagada ?
רַבָּן גַּמְלִיאֵל הָיָה אוֹמֵר: כָּל שֶׁלֹּא אָמַר שְׁלשָׁה דְּבָרִים אֵלּוּ בַּפֶּסַח, לֹא יָצָא יְדֵי חוֹבָתוֹ, וְאֵלוּ הֵן:
פֶּסַח, מַצָה, וּמָרוֹר.
RABAN GAMLIEL HAYA OMER : KOL SHE LO AMAR SHELOSHA DEVARIM ELU BEPESAH LO YATZA YEDEY HOVATO VE ELU HEN : PESAH , MATZA U MAROR .
RABAN GAMLIEL DERDI : BU UC SEYI PESAH'TA SOYLEMEYEN PESAH YUKUMLULUGUNU YERINE GETIRMIS SAYILMAZ :
PESAH MATZA U MAROR
Goruldugu gibi asil en kuvvetli ders burada .
Tzadigimizle , orta durumda olanimizla ve yolunu sasirmis olanimizla irlikte biz bir butunuz.
Onemli olan iste bu ucunu bir arada tutmak. Bu ucu bir arada oldugu surece biz bir ulus olma karakterimizi korumaya devam edebiliyoruz. Evet , diyor Tora , ben ozgurce secim hakkini size tanidim ve hatta tavsiyemin de ne oldugunu soyledim , buna ragmen bu uc karakter bir birinden ayrilamaz.
Hagada'nin sonlarinda yer alan mesaj tum Hagada'nin kanimca en kuvvetli noktasi. Birlik ve beraberlik icinde olabilmek.
Bunu basarabildigimiz surece biz variz , yoksa Raban Gamlielin dedigi gibi "LO YATZA" --olmadi...
Hag Kasher ve Sameah
