bs"d
Yahudi ulusunun ozgurluk bayrami olan Pesah 'a birkac gun kaldi.
Pesah'in tarihsel hikayesinin yaninda bilgelerimiz bu bayramin bize ilettigi bazi etik , yasamsal degerleri de hatirlatirlar.
Bu konuda da Tora ve onun ilettigi etik mesaj ile ilgili yuzlerce ,hatta cekinmeden de soyliyebilirim binlerce yazi yazilmis , derashalar sunulmustur.
Ben son gunlerde okudugum bir kac tanesini kisaca ve elimden geldigince yazmaya calisacagim.
Pesah denilince akla iki bas olgu gelir.
Matza ve Hametz.
Tora bizden bu bayrama girmeden evvel aktif bir sekilde Hametz'den kurtulmamizi ve ilk gece (de'Orayta - Tora'nin kendisinden) Matza yememizi istiyor.
5 tahil urununun su ile irtibata girip belli bir zaman sonra fermentasyona ugramalari sonucunda "Hametz" olusuyor. Senenin her gunu icli , disli oldugumuz Hametz.
Matza ise yine bu 5 tahil urununun su ile karismasi ve 18 dakika olarak belirlenmis bir sure icinde hazir hale gelmesi sonucu 7 gun suresince ( surgunde 8 gun) kullandigimiz ekmegimiz.
Yani bu belirlenmis 18 dakikayi gectigi anda Matza Hametz oluyor ve bu 7 gun icinde bir nevi "zehir" gibi goruluyor.
Ufacik bir zaman suresi , bu kadar buyuk bir fark yaratiyor.
Matza ve Hametz kelimeleri arasinda da fark iste bu kadar az.
Ayni harfler ile yazilan bu kelimede tek fark HET harfi ile HEY harfi arasindaki kadar.
Nedir bu fark ?
Ufacik bir nokta .
Matzot ( Matza'nin cogulu) ile Mitzvot kelimeleri de ayni harfleri kullanarak yaziliyorlar.
Bilgelerin bize cikarttiklari etik anlamlardan biri de burada.
Onumuze gelen bir Mitzva'yi yapmakta bazen kararsiz oluruz , tembellik ederiz. Iste bu sonucta bazen o Mitzva'nin Hametz olmasina neden oluyor. (Hametz ayni zamanda Hamutz = eksi olarakta kullanilabilir) Bazen o Mitzva'yi eksitiyoruz. Biz de eksiyoruz.
Ben kendimden biliyorum ve yasiyorum bunu zaman zaman. Birden bire bir istek ile doluyorsunuz bir sey yapmak icin , bir proje icin , birine veya bir topluluga yardim etmek icin. Ama hemen hareket etmez ve ilk adimi bu istegi duydugunuzda yapmazsaniz , iste o Mitzva , o iyi hareket eksiyor. Sizin gozunuzde tadini kaciriyor ve bir kenara itiliyor . Yakiliyor. Aynen Hametz gibi.
Hatta bunun icin Ibranice'de bir deyim dahi var.
"Mitzva ba leyadeha , al tahmitzena"
(Eline -Turkce'de ayagina deriz aslinda- Mitzva gelirse , eksitme)
Pesah zaten rituelleri ve zaman sinirlari bol olan bir bayram. Her seyi bir zaman diliminde ve belli bir duzen ile yapiyoruz.
Bu da yukarida sozunu ettigim mesaji destekliyor.
Eksimeyelim ve eksitmeyelim (keske)
Hag Kasher ve Sameah
