ALS hastalığı ile mücadele veren Rabbi Yitzi Hurwitz'ten bu hafta.
Aklınızda bulundurun; bu yazıyı özel bir kompüterde gözleri ile yazıyor. Çok büyük bir çaba sarf ederek.
Aklınızda bulundurun; bu yazıyı özel bir kompüterde gözleri ile yazıyor. Çok büyük bir çaba sarf ederek.
*****************************************************************************************************
Bu haftaki Peraşamız Mişpatim (Kanunlar), "Ve bunlar onların önlerine koyacağın kanunlardır" diye başlıyor.
Peraşa'nın "Ve" kelimesi ile başlaması biraz garip. "Ve" dediğimiz zaman bundan sonra söyleyeceklerimiz bir evvel söylenenler ile bağıntılı demektir. Bu "ve" ne ile ilgili?
Raşi bize buradaki "ve" kelimesinin bir evvel okuduğumuz Yitro Peraşasındaki 10 Emir ve ardından gelen kanunlara -"ilklere - ek" demekte. Nasıl ki ilkler Sinay'dandılar, bunlar da Sinay'dan.
Bir evvel okuduğumuz Yitro Peraşası Tapınak'ta olacak olan mihrap ile ilgili kanunların bildirilmesi ile son bulmuştu. Raşi "neden Kanunlar Peraşası mihrap Peraşası'nın hemen ardından gelmekte?" diye soruyor. "Bize Sanhedrin'in (Yahudi yüksek mahkemesi) Tapınak'ın hemen yanında olması gerektiğini öğretmek için" diye de cevaplıyor. (Tapınak mihrap ile sembolize edilmekte çünkü Tapınak'taki ibadet genelde mihrap etrafında vuku bulmaktaydı.)
Buradaki kanunların Sanhedrin'i (Yahudi mahkemelerini) ima ettiğini öğrendiğimize göre şimdi de neden "onların önlerine koyacaksın" dendiğini de anlayacağız. Raşi'nin de dediği gibi aramızdaki anlaşmazlıkları diğer milletlerin mahkemelerine değil Yahudi mahkemelerine getirmemiz gerektiği konusu. Hatta bu yabancı mahkemeler Yahudi mahkemelerinin kullandıkları kriterlere göre de yargılıyorlarsa bile.
Eğer Yahudi mahkemeleri gibi yargı süreci varsa neden onlara getirilmesin?
Raşi'nin üstüne basmak istediği nokta Sinay'dan verilen kanunlar dendiği zaman Ha"Şem tarafından verilen kanunlar anlamında. Bize mantıklı geldikleri halde, ve Yahudi olmayanların da bu mantık çerçevesinde bu kanunları tanımaları halde dahi, bizler bu kanunları bize mantıklı geldikleri için değil, Ha"Şem tarafından verilmiş olduklarından dolayı yerine getirmemiz gerekmekte.
Bunu bir adım daha ileri alalım. Bu kanunların bize ve tüm milletlere mantıklı gelmelerinin nedeni bu kanunların Ha"Şem'in hikmeti olan Tora'da olmaları. Çünkü Tora Ha"Şem'in kainatı yaratmak için kullandığı taslaktır ve tabii o zaman mantıklı olacaklardı, bu taslak Ha"Şem'in kainat için gerekli gördüğü sistemi içermekte.
Raşi neden "İlklere ek olarak" demekte? Çünkü bu kanunlar ile Sinay'da ilk verilenlere eklenen bir şey vardı ve şimdi onları (ilkleri) anlayabiliyoruz. Bu da bize Midraş'ın söylediği "yukarı ile aşağısı arasındaki ayırım kaldırılmıştı" fikri ile bağdaşmakta. Şimdi Ha"Şem'in hikmetini anlayabiliriz. Yani artık (bu kanunlardan sonra) Ha"Şem'in hikmeti hepimizin ve tüm ulusların şuurunu kapsayacaktı. Bu yüzden onların da kanunları bazı durumlarda Tora mütabaktırlar.
Gerçekte onlar da Ha"Şem'in Nuh'un çocukları için vermiş olduğu 7 kanunu (Şeva mitzvot Bney Noah) mantığımıza uymalarına rağmen, Ha"Şem'in isteği, hikmeti olduğu için takip etmeliler. Bu şekilde yaklaştıkları zaman "Milletlerin ermiş dürüstleri" (Tzadikey Umot Ha'Olam) sıfatına layık oluyorlar. Çünkü onlar da Ha"Şem'e inanmak, put perestlikten - bazen putlari kendileri - uzaklaşmak ile yükümlüler.
Bu tam olarak Maşiah geldiğinde yerine gelecek. Ramba"m'ın dediği gibi "Ha"Şem'i tanımaktan başka bir şey kalmayacak"... Aynen "Dünya Ha"Şem'i bilmek - tanımak ile kaplanacak".(Yeşayahu 11:9) Bu tüm milletler için de geçerli. Tüm insanlık Ha"Şem'in bilgisini aynen Sinay'da Tora'nın verildiği zamanda ulaşılan mertebe gibi Tora'nın sırlarını kavrayabilecek duruma gelecekler.
Maşiah'ın ortaya çıkacağı günler yaklaşırken tüm dünya milletlerinde Tora ile daha dengeli bazı değişikleri izlemekteyiz. Eski şekil olan "kuvvet bende, zayıf olanı feth edelim" yerine milletler ezilen, zayıf olan milletlerin yanına gelmekte, dikta rejimlerine karşı birleşmekte, paralarını ve insan güçlerini insanı hümaniter yardımlara yöneltmekteler. Bu o kadar gelişmekte ki, yeni nesiller eski şekli tanımamaktalar. Bugün askeri gücün büyük bir bölümü dünya çapında insanlara yardım amacı ile kullanılmakta. Bu da Yeşayahu'nun Maşiah günleri için söylediği kehanetleri ile uyuşmakta. Bu da Maşiah'ın ortaya çıkmasının gittikçe yaklaştığına bir işaret.
Maşiah zamanları Mıspatim Peraşasında ve etrafındaki diğer Peraşalar'da da ima edilmekte.
Peraşa'da Ha"Şem "Seni belirlemiş olduğum yerin karşısına getireceğim" demekte. Raşi bunu "Benim mekanım tam onun karşısında belirlenmiş" şeklinde açıklıyor. Bu cümle, ilahi - göksel - Tapınağın yeryüzündeki Tapınak ile tam olarak karşılıklı olduklarını ima eden cümlelerden biri. Bu göksel Tapınak ta Maşiah geldiğinde gökyüzünden yeryüzüne inecek olan üçüncü Tapınak.
Mişpatim Peraşası, Yitro Peraşasındaki mihrap kanunlarını takip etmekte. Yukarda da denildiği gibi: "Neden Kanunlar Peraşası mihrap Peraşası'nın hemen ardından gelmekte?" diye soruyor. "Bize Sanhedrin'in (Yahudi yüksek mahkemesi) Tapınak'ın hemen yanında olması gerektiğini öğretmek için." Mişpatim Peraşası Teruma Peraşasından evvel gelmekte. Bu Peraşa'da bir Tapınak inşa edilmesini emir eden "Bana bir Mabet yapacaksın" denmekte. Bu iki kanun da Masiah'ın gelmesi ile en mükemmel şekillerine ulaşacaklar. Sanhedrin Tora bilgisinin en yüksek derecesinde olacak ve ilelebet var olacak olan Üçüncü Tapınağın yanında olacak.
Bu ikisinin arasında Ha"Şem'in insanlar tarafından tanınıp anlanmasını işleyen Mişpatim Peraşası bulunmakta. Tüm insanlığın bilincinde "kurtuluş - geula" tamamı ile bir gerçek haline gelecek. Ve bu kurtuluş - geula yaklaştıkça gittikçe daha da açık bir şekilde belirmekte.
Hepimizin bu işaretlerin netleşmesini açıkça idrak etmemiz ve kurtuluşun - geulanın Maşiah'ın bir gerçek olarak anlaşılması dileklerim ile.
Vakti geldi...
Şabat Şalom
