Bu hafta sonu kar firtinasi sayesinde okumaya biraz daha fazla zaman ayirabildim.
Sonunda Basbakan Netanyahu'nun gectigimiz aylarda vefat eden babasi Benzion Netanyahu'nun "The Founding fathers of Zionism" adli kitabini okumaya sira geldi.
Kitap 5 lider uzeine yazilmis.
Leo Pinsker, Theodor Hertzel, Max Nordau, Israel Zangwill ve Zeev Jabotinsky.
Her birinin kisa biyografileri gibi ancak belli ideolojik nuanslarina odaklanmis kitap.
Bugun halen tartismakta oldugumuz konulara 1930'larda da deginilmis.
Vaktim oldukca kisaca ilginc buldugum noktalari getirecegim.
Le'iluy nishmat Benzion Neytanyahu.
Ilk olarak Leo Pinsker'den:
Her ne kadar emansipasyon bayragini tasimis bir evde ve egitim sisteminde yetismis olsa da Pinsker kendi neslinin yanlisini 60 yasina bastiginda kavramisti. 1881 Odessa pogromlari ona emansipasyon hakkinda ne kadar yanildiklarini aci bir sekilde gostermisti.
Hemen ardindan yazip yayinladigi "Auto- emancipation" ile yeni bir uyanis yaratan Pinsker kendi devrinin asimilasyonist ve emansipasyonistleri ile ters dusmustu.
Aynen bugun bizlerin de yasadigimiz ve tanik oldugumuz gibi bir Alman'dan fazla Alman, bir Fransizdan fazla Fransiz ve bir Turk'ten fazla Turk olabilecegine inananlar ile tartismaya girmisti.
Neslinin asimilasyonist liderlerinin " kardeslik gunlerinin geldigi, artik Yahudilerin de tum diger toplumlar tarafindan bir esitlik ve yoldaslik hisleri ile kabul edildikleri" hakkindaki goruslerine Pinsker aslinda bilinc altlarinda cok iyi bildikleri su cevabi veriyordu: "Milletler birbirleri ile ne kadar fikir ayriliginda olsalar dahi, ne kadar degisik amaclari olsa dahi Yahudi nefreti konusunda el birligi icindeler her zaman. Bu konuda hepsi tum fikirdirler."
Buna asimilasyonist liderler "Bati dunyasi ile Rusya arasinda bu konuda fark var" diye karsi durmuslarsa da, Pinsker uygulamada bir fark olabilecegi ancak derin duzeyde ayni antipatinin , nefretin her yerde, her zaman var olduguna olan inancinda israr ediyordu: "Genelin cogunlugunda Yahudi bir uvey cocuk muamelesi goruyor, daha iyimser durumlarda evlat edinilmis bir cocuk konumunda olabilir ama hic bir zaman anavatanin gercek evladi olarak gorulmuyor." Diger milletlerin gozlerinde ne sekilde gorulduklerini onlara acikca soyledi: "aptal ve asagilik".
"[onlarin gozlerinde]Aptalsiniz, cunku insan tabiatindan hic bir zaman uretmeyi basaramadigi bir sey bekliyorsunuz -- insanlik. Asagiliksiniz, cunku kendi degerinizi hesapliyamiyorsunuz ve kendinize sayginiz yok."
Pinsker'in bu sert realisminde Yahudi milliyetciliginin yeni yaklasimi temsil edilmekteydi. Bu sadece Yahudi sorununa degil, genel dunya sorunlarina da yaklasimda bir yeniligi belirtilmekteydi. Oncelikle 18inci yuzyilin ayaklanmalarin savas naralarindan baska hic bir ise yaramayan utopyalarindan vaz gecmek anlamini tasimaktaydi. Kulaga hos gelen "Kardeslik ve esitlik" ilkeleri ic demokrasiler icin, ozellikle de bireylerin ait olduklari milletleri ile olan iliskilerinde bir temel olmus olsalar dahi milletler arasindaki iliskiler acisindan hic bir zaman bir temel olamamislardir. Yahudiler demokratik ilkelerin kendilerine birer vatandas ve birey olarak uygulanmasini talep etmislerse de, ayri bir milli gruba uye olduklarini ve bu prensiplerin bu gruba tatbik edilmedigini kabullenmeyi her zaman red ettiler. Iste Pinsker'in sozunu ettigi "insanligin henuz uretemedigi INSANLIK" buydu. "Insanlik" derken tabii ki insan ruhunun inceligi, sempatisi ve komsunu anlayip gerektiginde yardima kosan ve hergun sahit oldugumuz "insanligi"ndan soz etmiyordu.
Burada sozunu ettigi bugun bizlerin "humanizm" diye tanimladigimiz, tum insan cinsinin bireysel tum hislerin ve milli tum amaclarin ustune koyulmasi fikrinden soz ediyordu. Bunun olusabilmesi icin de binlerce daha sene gecmeli ve bu zaman zarfinda "her yerde evinde olan ve hic bir yerde evinde olmayan bir millet, her yerde yabanci olarak kabullenmeye devam edecek."
Kisacasi hem Turk hem Yahudi, hem Alman hem de Yahudi , hem Rus hem de Yahudi olunabilecegini omrunun ilk 60 senesi boyunca savunmus bir kisinin omrunun son on senesindeki bilgeligini kullanmasini bilelim.
