bs"d
“BUTUN HAYATiM BOYUNCA “NE YAPILABILIR”E KARAR VERMEYE CALiSTiM VE ONEMLi OLAN DA BU, YASAKLAMAK HERKESIN YAPABiLECEGi BIR SEY…”
Haham Ovadya Yosef’in kim oldugunu yukarida esine her zaman soyledigi sozlerinden anlamaya baslayabiliriz.
Haham Ovadya Yosef 23 Eylul 1920 (11 Tishre 5681) tarihinde irak Bagdat’ta dunyaya geldi. 4 yasinda ailesi ile birlikte Eretz Israel’e goc ettiklerinde cok fakir bir hayat onu bekliyordu. Ailesine yardim icin Talmud Tora’nin yaninda genc yasta calismaya basladi. Ilk Tora yorumlarini 9 yasinda iken “reshit hohma “ adli eserin kenarlarina aldigi notlar ile yapmaktaydi.
Kucuk yastan itibaren kivrak zekâsi ve inanilmaz hafizasi ile kendini gostermekte idi. 12 yasinda Porat Yosef Yeshivasinda egitime baslayan Ovadya Yosef ilk kitabini da o zaman yazdi.
Daha henuz Rav unvanini almadan hocalari tarafindan cemaate dersler verme ile gorevlendirilmekteydi. Bu dersler sirasinda ozellikle Ben Ish Hay’in Halaha’ya olan yaklasimini cok kati buldugu yonde aciklamalar yapmasi kendisinin bu konuda ne gibi bir yon izleyecegi hakkinda bellirti vermekte idi.
20 yasinda Israel’in ilk Sefaradi Hahambasi olan Rav Tziyon Meir Hay Uziel tarafindan Rav ve Dayan olarak atandi.
Kariyeri sirasinda Misir’da, Yerushalayim,de, Tel Aviv’de Dayan, ve Hahambasi olarak gorev yapti.
Haham Ovadya Yosef’in en buyuk amaci Sefarad Yahudiligini tekrar eski gurur ve mertebesine ulastirmak idi. Hic bir zaman agzindan dusurmedigi “Le’ahzir atara le’yoshna” – “Eski ihtisami tekrar yerine getirmek!” kelimeleri Sefarad toplumu icinde bir slogan halini aldi.
Amaci sadece dini, halahik olarak Sefarad Yahudi toplumunun imajini yukseltmek degildi. Ayni sekilde Israel Devleti kurulusundan itibaren ikinci sinif vatandas muamelesi gormus ozellikle Arap ulkelerinden goc etmis “Mizrahi” Yahudilerin sosyo-ekonomik durumlarini duzeltmek bas amaclarindan biri idi.
Tamami ile bir halk adami idi. Konusmalarinda halk lisanini kullanir, verdigi psak Halahalarda (fetvalarda) en basit, herkesin anlayabilecegi lisani kullanirdi.
Halk adami idi ve sadece onun Halahik bilgi ve dehasinin degerini anlayabilenler degil, kendi Sefarad – Mizrahi gururlarini yerine getirmeye hayatini adamis olan bu buyuk bilgeyi Yahudi geleneklerine az veya hic bagli olmayanlar da sevmis bir gonul bagi kurmuslardi.
Cenazesinden sonra yapilan konusmalardan birinde su hikaye anlatildi:
Haham Ovadya vefat etmeden evvel yuz binler onun sagligina kavusmasi icin dua ediyordu. Hikayeyi anlatan Ashdod'a yeni yerlesmis bir Yeshiva ogrencisi. Yeni dairesinin tam karsisinda bir acik hava diskotegi varmis. Evinde ilk Cuma aksami ve gece bangir, bangir muzik. Ne yapsin? Dayanacak.
Gece yarisina dogru birden bire muzik duruyor ve disk jokey su anonsu yapiyor:
"herkes simdi lutfen sessiz kalsin ve Haham Hayim Ovadya Yosef ben Jorjia'nin sagligi icin bir beraha soyleyecegiz!"
Evet Noche de'Shabat Ashdod'ta bir diskotekte!
Haham Ovadya tum Sefaradlarin dati olsun, hiloni olsun hepsinin gururu idi.
Ister bundandir ki cenazesinin arkasindan Israel tarihinin (belki de dunyanin) en buyuk kalabaligi yuruyup, bu buyuk bilgenin arkasindan yollara dokuldu.
Sekiz yuz bin kisi. Israel Yahudi nufusunun %15’i. Bu tip durumlarda bayanlarin katilmadigi da hesaba katilirsa, inanilmaz bir oran ortaya cikiyor.
Halki Yahudilige yaklastirmak ve onlarin bunu severek yapmalarini saglayabilmek icin maximum mitzvayi minimum zorluk ile yaptirmanin yollarini her zaman aramayi surdurdu.
Bu bakimdan Haham Ovadya Yosef buyuk bir hararet ile Eretz Israel’de yasayan Yahudilerin Shulhan Aruh’un duzenleyicisi Ribi Yosef Karo’nun karar alani altinda olduklarini ve onun vermis oldugu daha ilimli fetvalarin yerine daha kati bir kuralciligin yasak oldugunu savundu. Yalkut Yosef’in girisinde bu konuda siddetli bir sekilde yazmis oldugunu gorebilirsiniz. Butun Halahik kararlari da her zaman konusmanin basinda dendigi gibi neyin nasil “yapilabilecegi”, kisilerin sahsi alanda ne sekilde daha rahat bir sekilde Halaha’yi takip edebilecekleri uzerine yogunlasti. Bu sistem ile de Halahik kararlarda bir devrimci idi. Kimsenin yaklasmaya cesaret edemedigi konular ile ilgilendi ve cesur kararlar alip bu kararlarin yanlarinda getirdikleri sorumluluklari da yuklenmek cesaretini gosterdi.
Bunlardan bazilari sunlar idi:
Yom Kipur savasindan sonra 900 kadin kocalarinin akibetleri belli olmadigi icin "Aguna" statusunde kaldilar. Savas agunalari, ki onlari bu statuden cikartmak en zor olan durumdur. Hic bir Rav bu zor konuya dokunmaya bile kalkmadi. Herkesin umudu Haham Ovadya Yosef'te idi. O bu zor gorevi ustune aldi.
Durumun zorlugunu anlayabilmeniz icin sunu aklinizda bulundurun. 900 kadin ve eger aguna durumlari iptal edildikten sonra kocalarinin yasadiklari ortaya cikarsa? Haham Ovadya Yosef hic yilmadi. O gunlerde gunde 2 saatten fazla gozlerini yummazdi. Kalbi bu durumdan o kadar aci ile doluydu ki, hepsini teker teker bu durumdan kurtarmadan isin pesini birakmadi. Butun gun her birinin konusunu teker, teker inceledikten, sahitleri sorguladiktan sonar gece yarilarina kadar her bir durum icin bir psak yaziyordu. Bir cok defasinda kararini verdiginde henuz bunu resmi olarak aciklamasinin yasak olmasina ragmen dul bayani telefon ile arar ve “sana karari soylemem yasak ama ben yatmaya giriyorum, sen de artik uyuyabilirsin” diyerek bu dul bayanlarin acilarini bir gece de olsa azaltmayi da kendine gorev bilmisti. Onlarin gozlerine uyku girmedikce o da rahat edemiyordu.
Karaylar ile Tora be'al pe (yazili Tora -- Talmud) temellerini bir Rav veya Rabanit ile ogrendikten sonra ve mitzvalari de'Rabanan olanlar dahil olmak uzere yerine getireceklerini taahut ettikleri taktirde evlenilmesine izin cikardi.
Etiyopya Yahudileri'nin hic bir tereddute ve giyur islemine yer vermeden Yahudi kabul edilebilecekleri fetvasini vererek bu kardeslerimizin Hok Ha'Shvut (geri donus kanunu) 'tan yararlanip Israel'e goclerinin yolunu acti. Bunun ne demek, ne kadar cesaret gerektiren bir durum oldugunu anlayabilir musunuz?
Israel Paramentosu Knesset 24 Mart 2008 tarihinde 'beyin olumunun" tam olum oldugu konusunda belirleyici kanun cikardi. Shas partisi Haham Ovadya Yosef ve Haham Shlomo Moshe Amar'in tasdikleri ile bu karara gecer oy kullandi. Neslin Tora liderlerinin onaylarina bas vurulduktan sonra hayat kurtarma sebebi ile yapilacak her turlu organ nakline taraf oldu. Sebepsiz nakilleri engellemek amaci ile ozellikle hayat kurtarma durumu konusunda buna izin verilmesi uzerinde ozellikle durdu.
Shemita senesinde (7 senede bir Eretz Israel'de topragin dinlendirilmesi) topragin Yahudi olmayan birine satilmasi ve boylelikle zirai calismanin devamini saglama konusunda verilen "heter mehira" konusunda da Ashkenaz Haredi Rabanut'unun kuvvetli muhalefetine ragmen (Tziyonut Ha'datit cizgisinde Harav Avraham HaKohen Kuk gibi) izin verdi.
Butun bu kararlarin degerini anlayabilmek icin bu tip durumlarda o neslin tum sorumlulugunu omuzlarinda tasimakta olan birinin ne tip bir bilgiye, analitik zekaya ve hepsinden onemlisi cesarete sahip olmasi gerektigini anlamak lazim.
Butun bunlarin yaninda Haham Ovadya bir egitimci idi. Yakinlastirici idi.
Yine cenazesinden sonra anlatilan bir hikayeyi getirmek istiyorum:
Bir Sabat gunu Haham Ovadya’nin Kal’inin disinda futbol oynayan bir genc topu istemeden buyuk bir surat ile tam o sirada disari cikmakta olan Haham Ovadya’ya sutluyor. Haham yere dusuyor ve bu genc Haham’in cok kizacagini dusunup isi sakaya vurmaya calisiyor. Benimle futbol oynamaya mi geldin gibilerden laflar ediyor. Haham Ovadya yerden kalkip sakince cocuga ismini, annesinin babasinin nerede olduklarini, onun nerede oldugundan haberdar olup olmadiklarini soruyor. Cocuk annem babam Holokost’tan kurtuldular ve benimle pek ilgilenmezler diye cevap veriyor. Haham Ovadya’da Shabat Seudasi icin bana gelmek ister misin diye sorunca bu genc te Kabul ediyor. Yemek yeniyor ardindan cocuk yorgun oldugunu soyleyip burada uyuyabilir miyim diye soruyor. Yatip uyuyor ve Haham Ovadya Minha saati gelince Kal’a gidiyor, aksam Shabat bitince dondugunde bakiyor cocuk halen uyuyor. Uyandirip soruyor, ne yapacaksin? Cocuk ta param olsaydi bu aksam sinemaya giderdim diyor. Ne kadar bir bilet? 1,5 Lira. (o zamanlar Lira vardi )
Haham bu parayi cocuga veriyro ve sinemaya yolluyor. Ertesi hafta cocuk yine oglen yemegine geliyor ve bu boyle bir kac ay devam ediyor. Zamanla Haham ile Kal’a gitmeye basliyor ardindan da Hhaam onu Yeshiva’ya gitmesini anne babasinin da rizalari ile sagliyor. Bugun bu cocuk Yerushalayim’de dayan ve tum cocuklarinin sandakligini da Haham Ovadya yapmis.
1,5 Lira’ya ve sevgi ile sokakta buyuyup ne olacagi belli olmayan bir gencin hayatini satin aldim diyor Haham.
Yine dul bir bayani aguna durumundan kurtarmak icin bir response yazarken Haham Ovadya kalp krizi gecirir. Daha sonra ameliyata alinmadan responsasini bitirmeden ameliyata girmeyi red eder. Ameliyat sirasinda olursem bu kadini kim kurtaracak diyerek kalp krizi gecirince ortasinda kaldigi responsasini bitiriyor.
Bizler Haham Ovadya’nin neslinde yasamis olmak ile ne kadar sansli oldugumuzun farkinda miyiz? Haham Ovadya’nin bu dunyaya cektigi isiktan farkinda olmadan yararlanmis bir nesiliz.
Gemara Shabat buyuk bir Talmid Haham olunce yerini doldurmanin imkansiz oldugunu soyluyor. Maalesef. Biz neslimizde boylesine buyuk bir boslugu doldurmak sorumlulugundayiz.
Yihye zeher kadosh ve tzadik livraha…
