shomer shabat

Cuma, Ekim 30, 2009

BIRLESMIS MILLETLER TORA'DA NEREDE ?


bs"d

Rishon Letziyon Harav Mordehai Eliyahu (HaShem sagligini daima korusun)'dan 2 sene evvel yaptigi bir konusmadan bir alinti .
Hepimiz Birlesmis milletler orgutunun Israil'e karsi olan tutumunun farkinda .
Birlesmis Milletle Ingilizce (United Nations) kisaltma olark UN diye bilinir.

Haham Eliyahu su pasugu getiriyor :
לֹא, תִּירָאוּם: כִּי יְהוָה אֱלֹהֵיכֶם, הוּא הַנִּלְחָם לָכֶם (Sefer Devarim 3:22) (lo tiraum ,ki HaShem Elo-kehem u anilham lahem)
Haham bu Pasuk'ta ilk iki kelimeyi okurken לֹא, תִּירָאוּם degil לֹא תִּירָא או"ם olarak okuyun diyor.

Pasuk normal okununca "Onlardan korkmayin , Hashem sizin icin savasacak ." diyor Harav Mordehay'in dedigi gibi okuyunca " Birlesmis Milletlerden korkmayin , HaShem sizin icin savasacak" oluyor.

Perşembe, Ekim 29, 2009

YITZHAK RABIN Z"L

bs"d

Rahmetli Yitzhak Rabin'in katlinin14uncu yildonumu .
Attigi (ve atmaya zorlandigi) adimlari hic bir zaman desteklememis bir olarak etafindaki pisliklere kurban edilen Rabin'in gercekten baris aramasi icinde oldugundan suphem yok. Ama bu aramasi sirasinda da hatali oldugunu ve maalesef fiyatini kendi hayati ile de odedigini biliyoruz.

Topragi bol olsun.

Bugun kendi oyunlarina Rabin'in vizyonunu alet etmeye calisanlar ve kendilerince kurduklari yeni din etrafinda toplanan bu muritlere Rabin'in katl edilmeden 1 ay evvel 5 Ekim 1995'te Kneset'te yaptigi konusmadan bazi cumleleri hatirlatmak istiyorum :

"Here, in the land of Israel, we returned and built a nation. Here, in the land of Israel, we established a state. The land of the prophets, which bequeathed to the world the values of morality, law and justice, was, after two thousand years, restored to its lawful owners - the members of the Jewish people. On its land, we have built an exceptional national home and state.
"We view the permanent solution in the framework of [the] State of Israel which will include most of the area of the Land of Israel as it was under the rule of the British Mandate, and alongside it a Palestinian entity which will be a home to most of the Palestinian residents living in the Gaza Strip and the West Bank.
"We will not return to the 4 June 1967 lines.
"First and foremost, united Jerusalem ... as the capital of Israel, under Israeli sovereignty.
"The security border of the State of Israel will be located in the Jordan Valley ... The establishment of blocs of settlements in Judea and Samaria, like the one in Gush Katif.
"We had to choose between the whole of the land of Israel ... and a state with less territory, but which would be a Jewish state. We chose to be a Jewish state.
"We ... committed ourselves before the Knesset, not to uproot a single settlement in the framework of the interim agreement, and not to hinder building for natural growth.
"We are aware of the fact that the Palestinian Authority has not - up until now - [E.H., and never thereafter] honored its commitment to change the Palestinian Covenant, and that all of the promises on this matter have not been kept. I would like to bring it to the attention of the members of the house that I view these changes as a supreme test of the Palestinian Authority's willingness and ability, and the changes required will be an important and serious touchstone vis-a'-vis the continued implementation of the agreement as a whole."
Rabin's vision essentially incorporated the principles of Israel as both a Jewish state, and as a state living in "Peace within secure and recognized boundaries" as stated in UN Security Council Resolution 242.

Ama tabii basta bas HAIN Shimon Peres ve etrafindaki mafya (buyuk ihtimalle Rabin'in katlinin arkasindakiler) yukardaki bu noktalari hice saymaktalar.

Pazar, Ekim 25, 2009

KARARSIZ YAHUDI


bs"d

Turkiye Yahudileri'nin su anda icinde bulunduklari ruh halini anlamamiz icin bize yardimci olacagina inandigim bir yazi :

- Hide quoted text -

Iki hafta sonra okuyacagimiz "Vayera" perashasinin Rabbi Jonathan Sacks tarafindan yapilan yorumlarindan birini bugun ozellikle Turkiye'de yasayan kardeslerimizin icinde bulunduklari durumu cok guzel aciklamasi bakimindan erken olarak bazi kisimlarini elimden geldigince serbestce tercume edip sizlerle paylasmak istiyorum . (Tabii bu yorum hepimiz icin de gecerli)

"KARARSIZ , TEREDDUTTEKI YAHUDI"
__________________________________

Tora'da "kararsizlik-- ayni anda iki karsit duyguyu yasama" (ambivalence) anlamina gelen bir kelime yok .En yakin olarak (Melahim1)- 18: 21'de Eliyahu Hanavi su cumlesi ile yaklasiyor : כא וַיִּגַּשׁ אֵלִיָּהוּ אֶל-כָּל-הָעָם, וַיֹּאמֶר עַד-מָתַי אַתֶּם פֹּסְחִים עַל-שְׁתֵּי הַסְּעִפִּים--אִם-יְהוָה הָאֱלֹהִים לְכוּ אַחֲרָיו, וְאִם-הַבַּעַל לְכוּ אַחֲרָיו; וְלֹא-עָנוּ הָעָם אֹתוֹ, דָּבָר ( Eliyahu halka doğru ilerleyip, "Daha ne zamana kadar böyle iki taraf arasında dalgalanacaksınız?" dedi, "Eğer RAB Tanrı'ysa, onu izleyin; yok eğer Baal Tanrı'ysa, onun ardınca gidin." Halk Eliyahu'ya hiç karşılık vermedi.)

Ama bu duyguyu belirten bir ton (taam) vardir. Tora okunurken sadece 4 noktada kullanilan bir ton . Alcalan yukselen bir sonraki kelimeye gecmekte zorlanildigi hissini veren bir ton. Shalshelet adi verilen bir nota . Bereshit kitabinda bu notaya (taam) 3 kere rastlaniyor. (4uncu defa Vayikra'da geciyor).
Kullanildigi yerlerde sahis almasi gereken bir karar karsisinda zorlaniyor. Onunde iki yol var ve ikisinden birini secmek zorunda. Psikolojik bir drama yasamakta sahis.
Bunlardan biri Avraham yardimcisi Eliezer'i oglu Yitzhak'a Haran'dan uygun bir gelin aramasi icin yolladiginda Eliezer'in icinde oldugu psikolojik durumu anlatiyor.
Bereshit 24:12'de Pasug'un en basinda Eliezer Tanri'ya Avraham'in oglu icin uygun es secmede ona yardimci olmasini dilerken kullandigi "Va yomer" (ve soyledi--dedi) kelimesinin uzerinde zigzag seklindeki isaret (shalshelet) bu kararsizligi gostermekte. Bu noktada Eliezer bir sart koyuyor ve kendisine ve develere su verecek olan bir kiz olursa bu davranis uygun bir gelin olacaginin bir isareti olacak diyor. Yahudilik'te bu tur isaretler aramak vs yasaktir. (Ran Hulin 95B'de bu durumda bunun bir yasak olmadigini sadece kizin karakterini gosterecegini soyluyor) . Yani Eliezer bu yaptiginin bir nevi put perestlik olmasindan mi korkuyordu da bu kararsizligi yasiyordu.
Fakat Midrash Eliezer'in kendi kizinin Yitzhak icin uygun bir es olup olmadigini tartmakta idi.diyor . (Bereshit Raba 59:9) Yasadigi kararsizlik buydu. Bir tarafta Avraham'in ona verdigi gorev diger tarafta kendi kisisel cikarini dusunuyor ve tartiyordu.
Rabii Sacks burada bu kararsizligin aslinda kendi mantigi icinde dayanacak bir noktasi oldugunu Eliezer'in kendi cikarini, kizini dusunmesinin de bir yerde mantikli oldugunun bazi ispatlarini veriyor.

Bu shalsheletin goruldugu diger olay babasinin sevgili oglu olan , kardesleri tarafindan uzaklastirilan ve sonunda Misir'a kole olarak satilip Potifar'in evinde calismakta olan Yosef'in yasadigi olay. Potifar'in esinin Yosefi kandirmaya calismasi ve onunla iliskiye girmesini istemesinin islendigi Bereshit 39:6-7-8'de bu tona (taam) tekrar rastliyoruz.
8'inci Pasugun basinda "Vayemaen" (ve kesinlikle red etti) kelimesinin uzerinde yine bu zigzag isareti (shalshelet) var. Yosef'in kararsizligi , yine iki istek arasinda kalmasini gosteriyor. Bir tarafta etik olarak hem kendisinin hem de ailesinin dunyaya tanitmaya calistigi davranis tarzina ters , kendi efendisine (potifar) saygisizlik ve ihanet diger tarafta ise fiziksel olan istegi . Modern bir sehirde , kendi ailesinin yasam tarzindan cok degisik fizikselligin ustun sayildigi ve bu akti yaparsa kimsenin de haberi olamayacagi hissi.
Talmud Sota 36B'de Yosef'in pencerede babasinin goruntusunu gordugunu ve ona "kardeslerin Bet Hamikdash'ta Kohen Gadol'un gogsunde tasiyacagi tablette temsil edilecekler , sen oradan silinmek mi istiyorsun ?" dedigini yaziyor.
Burada ki shalshelet Yosef'in icinde bulundugu derin kararsizligi Tora'yi okurken bize hissettiren tonu yansitmakta.

Ucuncu olarak geriye gidiyoruz ve Perashat Vayera'ya geliyoruz. Burada shalshelt Tora'da ilk defa kullaniliyor. Avraham'i ziyaret eden 3 melekten iki tanesi Sedom'a gelip Avraham'in yegeni Lot'u sehrin ve sehir sakinlerinin tepe taklak edilecegi ve silinecegi yonunde uyariyorlar . Lot ve ailesi hemen cikmali ama Lot vakit kaybediyor burada :

Yabancilar Lot'a "burada baska kimin var ?" dediler. "Damat? Ogullarin? Kizlarin? Shehirde baska bir akraban varsa onlari bu bolgeden cikar. Cunku biz bu bolgeyi yok etmek uzereyiz. Zira [mazlumlarin] cigliklari Tanri'nin onunde cok artti. Tanri[burayi] yok etmek uzere bizi gonderdi"
Lot cikti ve kizlariyla nisanli olan damatlarina konustu. "Kalkin! Bu bolgeden cikin" dedi. "Tanri bu sehri yok etmek uzere!" Ancak damatlarinin gozunde [Lot] bir 'sakaci'dan ibaretti.
Safak sokerken melekler Lot'u "Kalk!' diye sikistirdilar. "Esini ve buradaki iki kizini al! Sehrin gunahi yuzunden sen de yok olma!"
Tereddut etti. Tanri'nin ona [Lot'a] olan merhameti sebebiyle, yabancilar onun, esinin ve iki kizlarinin ellerinden kapip onu cikardilar ve sehrin disinda biraktilar. (Bereshit 19:12-16-- tercume Moshe Farsi -- Turkce ceviri ve aciklamalariyla Tora ve Aftara )

Tereddut etti kelimesi uzerinde shalshelet var.

Lot'un bu tereddutu kendi kimliginin cekirdegine kadar gidiyor. Daha evvel Avraham'in ve Lot'un cobanlari arasindaki anlasmazliklari cozmek icin yaptiklari ayrilik anlasmasi sirasinda Tora durumu bize soyle bildiriyor :
Lot gozlerini kaldirdi ve tum Yarden Ovasi'nin, Tsoar'a kadar, tipki Tanri'nin bahcesi gibi, tipki Kisir ulkesi gibi tamamen sulak oldugunu gordu - bu, Tanri Sedom ve Amora'yi yok etmeden onceydi. Lot kendine tum Yarden Ovasi'ni secti. Lot doguya yoneldi ve ikisi ayrildilar . (Bereshit 13:10-11 -- tercume Moshe Farsi-- Turkce ceviri ve aciklmaliyla Tora ve Aftara)

Lot bu noktada Tora'nin "Ancak Sedom insanlari Tanri'ya karsi cok kotu ve gunahkardilar" uyarisina ragmen evini Sedom'a tasimaya karar veriyor.(Bereshit 13:13-- tercume Moshe Farsi-- Turkce ceviri ve aciklmaliyla Tora ve Aftara)
Yarden Ovasi ve bu Ova'daki sehirlere yerlesip kok salma karari Lot'un Avraham 'in kendini hissettigi " Ben sizin yaninizda gocmen olarak yasayan biriyim " (Bereshit 23:4) hislerini tasmadigini gostermekte . Tam tersine Lot ve ailesi tam manasi ile asimile olmayi sectiler. Kizlari yerel kisilerle evlendiler ve Lot sivil alanda yukselmeyi de basardi.
Bilgeler Bereshit 19:1'de Tora'nin "[ Bu sirada] Lot Sedom [sehrinin] kapisinda oturuyordu" cumlesini Lot'un Sedom'da yargic mertebesine yukseldigini gosterdigini soyluyorlar.
Lot kendini o kadar Sedom'a ait olarak goruyordu ki melekler onu zorla cikartmak zorunda kalacaklardi.

Lot'un kendini bu kadar ait olmasini hissetmesi ya safligindan ya da kendi kendini kandirmasindan kaynaklanmakta idi. Bu yanilgisini Tora uc noktada net bir sekilde gosteriyor : Ilk olarak Sedom yerlilerinin Lot'un ziyaretcilerine olan cinsel saldiriya kalkmalarinda Lot'u kendilerinden saymadiklarini goruyoruz (Bereshit 19:4-5) .
Acik olan Sedom ahalisinin yabancilara aslinda pek hosgorulu olmadigi. Bu belki de Lot'un da kendi gozlerinde yabanci olduguna dair ilk isaret.

Tora'nin verdigi ikinci noktada bunu acikca goruyoruz : " Yoldan cekil!" diye bagirdilar. "Adamin biri gocmen olarak gelmis; bir de yargiclik tasliyor!" diyorlardi . "Simdi sana onlardan bile daha beterini yapariz!" (Bereshit 19:9 -- tercume Moshe Farsi-- Turkce ceviri ve aciklmaliyla Tora ve Aftara)

Ucuncu nokta ise kizlarinin kocalarin (nisanlilarina) sehrin yok edilecegi ve kacmalari gerektigini soylediginde onun shaka yaptigini sandiklarini soyluyor Tora.
Bu noktada Lot'un kendi kendini o kadar inandirmaya calistigi kimligi basina yikilmakta idi. Bu yerde kabul gormedigini ust uste gelen isaretler ile kesf etmekteydi. Sedom yabancilari sevmiyordu ve onu da bir yabanci olarak gormekteydi, damatlari dahi onunla dalga gecmekteydi.

Fakat tum bunlara ragmen "TEREDDUT ETTI" diyor Tora. Ustunde shalshelet ile .
Sedom ve Yarden Ovasi'ni kendi evi , yurdu yapmak icin kendi kimliginden , kisiliginden o kadar cok yatirim yapmisti ki halen tum isaretlere ragmen tereddut ediyordu.
Bu durum Leon Festinger'in "cognitive dissonance" (Idrak duzensizligi) olarak adlandirdigi durumun en guzel orneklerinden biri. Insanoglunun yapisinda olan bu "idrak duzensizligi" ne karsi yarattigimiz mekanizmalardan biri "inkar" .
Lot bu ikilimi yasamaktaydi.
Tereddut etti kelimesi uzerindeki shalsheletin anlami bir kimlik sorunu yasamakta olduguna isaret . Bu noktada Lot "ben kimim ?" sorusu ile karsi karsiya.
"Onlardan biri olmak" icin bu kadar caba sarf etmesi sonucu vermesi gereken bu cok onemli ayrilik kararinda tereddut etmekte.

Leon Festinger'i bu teorisi Lot'un esinin de meleklerin "arkaniza bakmayin" uyarisina da uymamasini ve tuzdan bir sutuna donmesini acikliyor. Festinger bu durumu "post decision dissonance" (karar sonrasi ahenksizligi) olarak adlandiriyor. Verilmesi gereken karar ne kadar daha onemli ise , karara varmak icin kisi ne kadar vakit geciriyorsa ve degistirmek ne kadar daha zor ise , kisi daha sonra verdigi kararin dogru olup olmadigi hakkinda o kadar daha fazla eziyet cekmekte. Kisi bu noktada "acaba" demeye daha cok basliyor ve arkasina bakiyor .

Lot'un bu tereddutu uzerindeki shalshelet sadece Tora'da gecen bir hikayeyi anlatmamakta. Bu aslinda modern Yahudi'nin basindan gecenleri cok guzel bize hissettirmekte.
19uncu yuzyilda genis topluma giren ama bu toplumda yine her hayaline karsi antisemitizm ile karsilasan modern Yahudi; kimligi hakkinda tereddute ugramaya basladi.
Yahudiligini saklayip asimile olmaya calisti. Seculer Marranos seklini aldilar. Ama bir ise yaramadi. Digerleri gibi olmaya cabalarini arttirdikca , antisemitizm artti. Bu proses icinde yalnizca Yahudi miraslarini kaybetmekle kalmadilar kendi kimliklerini bilme ve bundan onur duyma kabiliyetlerini de kaybettiler.
Bu kararsizlik ve tereddut o kadar derindiyki bir cogu Lot'un yasadigi tereddutu tekrarladilar ve 1930larda Almanya ve Avusturya'yi terk etmeyi red ettiler veya Hitler'in Yahudiler'i yok etme tehditlerinde ciddi olduguna inanamadilar.

Lot ile Avraham'in hayatlari tum tarih boyunca kararsiz olan ile kim oldugunu tam olarak bilen arasindaki farka isaret eden en guzel ornek.
Baskalari gibi olmaya caba sarf eden Lot , komsularinin onu yabanci , istenmeyen olarak gordukleri ile yuzlesmek zorunda kaldi.
Avraham ise "degisik" olarak yasamayi secti. Komsulari icin savasti ,onlar icin dua etti. Ama onlardan degisik ve ayri olarak, Tanri'nin ona ongordugu yonde yasamayi da bildi.
Her ne kadar " Ben sizin yaninizda gocmen olarak yasayan biriyim " (Bereshit 23:4) dediyse de , komsulari onu " Sen bizim aramizda Tanri'nin bir baskanisin" (Bereshit 23:6) olarak gorduler.
Bu denklem degismedi.
Yahudi olmayanlar Yahudiligine deger veren Yahudiler'e saygi duyarlar.
Yahudiliginden utanan Yahudilerden onlar da utanirlar.

Hic bir zaman kim ve ne oldugunuz hakkinda kararsiz olmayin !

Pazar, Ekim 18, 2009

Rabbi Shrem'den alintilar -- Bereshit # 1

bs"d

1- Tora'nin ilk 3 kelimesini hepimiz ezbere biliriz : בְּרֵאשִׁית, בָּרָא אֱלֹהִים (Bereshit bara elo-kim)

Bu uc kelimenin gematriya degeri : 1202
Tanah (Tevrat) kelimesini olusturan Tora - Neviim - Ketuvim 'in de degeri 1202 (תורה נביאים כתובים)

Rabbi Shrem buradan da goruyoruz ki tum Yaratilis Tora icin diyor.

2- Daha sonra Yaratan Isik ve karanligi ayirdiginda isik icin su cumleyi kullaniyor Tora : וַיִּקְרָא אֱלֹהִים לָאוֹר יוֹם (vayikra Elo-kim laor yom) --Tanri isiga gunduz adini verdi .
Bu cumlenin (laor yom -- isiga gunduz) gematriya degeri 293 . Ayni degerde olan bir cumle de הוכן ליעקב (uhan le'Yaakov) -- Yaakov'a hazirlandi.
Bize ogretilen Tanri'nin bu ilk yarattigi isigi daha sonra gelecekte Tzadiklerin kullanmasi icin sakladigidir.

Ayni cumlenin devami ise soyle : וְלַחֹשֶׁךְ קָרָא לָיְלָה (velehosheh kara layla) -- ve karanliga gece adini verdi .
Bu cumlenin (kara layla -- gece adini verdi) gematriyasi ise 376 . Ayni gematriya Esav.

3- שָּׁמַיִם (Shamayim) gokyuzunun esh (ates) ve mayim (su) karistirilarak yaratildigini bize soyler bilgelerimiz. Bu bir biri ile zit olan iki element birlikte var olmayi basarmislar.
Hatta dualarimizda "ose shalom bimromav" (yukarida baris yapan) diye bu ozelligi de belirtiriz.
Rabbi Shrem ilginc bir nokta getiriyor. Mayim'in (suyun) ilk yaratilanlardan oldugunu (Yaratilisin ilk 4 elementinden biri) ve gokyuzunun yani Shamayim'in yaratilis seklinin ise
bize yine Tora tarafindan ikinci pasugun sonunda anlatildigini soyluyor ; soyle ki:
Pasuk "וְרוּחַ אֱלֹהִים, מְרַחֶפֶת עַל-פְּנֵי הַמָּיִם" (ve ruah Elo-kim merahefet al pney hamayim) -- Tanri'nin ruhu suyun yuzeyinde hareket halindeydi diye bitiyor.
Rabbi Shrem רוּחַ אֱלֹהִים ( ruah Elo-kim -- Tanri'nin Ruhu ) kelimesinin gematriyasinin 300 oldugunu ve bu sayinin ש (shin) harfinin sayisal degeri ile ayni oldugunu
soyluyor. Suyun uzerindeki hareket halinde olan "Ruah Elo-kim = ש ve מָּיִם kelimeleri birlikte שָּׁמַיִם yaratiyorlar.


simdilik bu kadar vaktim oldukca devam edecegim.
Related Posts with Thumbnails