Pazar akşamı 10uncu kanalda "Haredi çoğunluğu yalanı" adı altında üç bölümlük bir programın ilki yayınlandı.
Kısaca izlemek isteyenler için: HAREDİ ÇOĞUNLUĞU YALANI # 1
Programın yapımcısı Avişay Ben-Hayim son senelerde hiloni (secüler) toplum içinde yayılmakta olan Haredi korkusunun, gelecekte çoğunluğa geçmeleri tehlikesi korkusunun gereksiz ve asılsız olduğunu işlemekte.
Bu korkunun yanında Haredi nefreti de giderek artmakta.
Ancak son senelerde Israel'de "hozer be'çuva" hareketinin yavaşladığı ve daha fazla kişinin "hozer be'şeela" hareketine katılması bunun baş nedeni imiş.
Haredi kadınların çalışma hayatına daha fazla katılmaları sonucu doğum oranlarında azalma olması ve hiloni kesimde ise bu oranın artmaya başlamış olması da nedenlerden biri.
Ayrıca hozer be çuva ailelerde gençlerin Haredi yaşamdan çekilmeleri de etken olmakta.
Son hozer be çuva kitlelerinin eskiden çok kapalı olan Haredi dünyası içine secüler dünyadan etkileri taşımaları ve geleneksel geto duvarlarının yıkılması, iki toplum arasında ilişkilerin yaygınlaşması da bu durumda rol oynamakta.
Programda sunulan yukardaki fikirlere katılmayanlar da az değil. Yani Haredi toplumun büyüme hızının yavaşlamasına rağmen yine etkisinin artarak süreceği fikrinde olanlar var.
Benim kendi naçizane gözlemim ise Israel toplumunda Yahudiliğe doğru büyük bir yaklaşma isteği var. Mutlaka Haredi yaşam şekli ile değil ama genelde Sefaradların yüz yıllarca sürdürdükleri ve Aşkenazların Israel'de ayak uydurmaya başladıkları "sınıflandırma" olmaksızın.
Sefaradlarda hiç bir zaman ortodox, katolik, protestan gibi saçma sınıflandırmalar olmadı.
Hatta Avrupa Yahudiliğini yakıp yıkan aydınlanma hareketi de olmadığı için "dindar" kavramı da laikliğin etkilediği toplumlarda dahi daha sonra ortaya çıktı.
Maalesef Yahudiliği din olarak tanımlayan kesim -- buna benim dinim Yahudi ama kendim Türk'üm, Amerikalı'yım vs diyen kesim -- Yahudiliğe en büyük zararı veren kesim oldu.
Israel'de de bu yavaş yavaş ortadan kalkacak umuyorum.
Haredi bir bölüm ve buna karşı Yahudiliğin gereklerinden nefret edercesine kaçan bir toplum iki uçta her zaman olacak.
Ama gittikçe Yahudiliğin yaşam şeklinin din değil, Yahudi'nin doğal yaşam şekli olduğunu kavrayan toplum çoğunluğa geçecek.
Bu da kurucu ataların hatalarından biri olan "Israel'li" kimliği altında yeni bir ulus yaratma isteğinin tamamı ile iflas etmiş olması olacak. Yahudi yine Yahudi olacak.
Bu bakımdan iyi olacak kanımca.
Ama ayrıca yazacağım bir de negatif gözlemlerim var.
Daha sonra.
