Kabaca tercüme ettim. Okuyan olur mu bilmem ama en azından yazının İngilizce aslına da bir göz atmakta yarar var derim.
NOT: Özellikle cemaatimizin gençlerinin gittikçe büyüyen bir rakkam ile ABD'de Üniversitelere gitmeye başlamaları ve genelde temelin altında bir Yahudilik eğitimi ile bu sorunlar ile karşılaşmakta olmaları bizim için bu yazıyı daha da önemli kılmakta.
Yazının orijinali:
The tragic state of American Jewry
********************************
Amerikan Yahudileri çeşitli krizlerin içine batmış bir durumda. En çok dikkati çekenler çok çok yüksek düzeydeki karışık evlilikler ve Israel'e karşı olan duruş, özellikle de BDS (boykot) örgütünün Israel'e karşı olan duruşu ilk göze çarpanlar.
Tarih boyunca Yahudi devamlılığının kökü Tora, Eretz Israel ve Israel milletinde idi. Tora'yı tanımak, en azından Tora hikayelerini, kanunlarını, yazılı ve ağızdan aktarılan kanunları, duaları bilmek binlerce yıl Yahudi sürgününün kimliğinin ana direkleri idiler. Tora ve Tora kanunları ile olan yakınlık Yahudilerin bir birleri ile olan ilişkilerini, özel olduklarını bilmek ve vaad edilmiş topraklara bağ yolu ileydi bu.
1948'de Israel devleti'nin kurulması ve ABD'de seculerizmin, özellikle de Yahudi toplumu içinde yayılmasının sonucunda Siyonizm ve Ulus olma fikri Amerikan Yahudi kimliğine daha fazla katkıda bulunmaya başladı.
Secülerleşmiş bir topluma Tora ve içindeki kanunlar ile hitap etmek yerine Israel, secüler Yahudi tarihi ve özellikle Holokost ile alakalı eğitim vermek kesinlikle daha doğru geliyordu.
Bir kaç nesil boyunca Israel'e ve Yahudi milleti nosyonuna dayanmak ise yaradı. İki neden yüzünden. Öncelikle 1980'lere kadar karışık evlilikler daha azdı. İkinci olarak 1980'lere kadar ABD YAhudileri'nin büyük bir çoğunluğunun kendilerini içinde buldukları politik sol katiksiz bir şekilde Israel tarafıydı.
Karışık evliliklerin artması ile Yahudi ayrıcalığını korumak zorlaştı. Sonuçta aileler için Yahudi mirası ve Halaha ile yarı-Yahudi torunlar arasında seçim yapmak zorunda kaldıklarında Halaha'nın bir kenarda kalacağı tartışılmazdı. Dedelerin ve ninelerin zaten pek bir tanışıkları kalmayan Halaha ile torunları arasında bir seçim yapmalarını beklemek insancıl değil.
Ve Israel. Amerikan solu kendini Israel karşıtı analatımlara iliştirdikçe sol politikaları ile Israel arasındaki birlikte var olma durumu bitti. Bunun sonucunda 1990'lardan itibaren Siyonist eğitimin yerini "barış çalışmaları" aldı. Israel'e olan destek FKÖ ile barışa destek haline geldi.
Tora'ya bağlı olmayan Yahudiler arasında karışık evlilik oranı keskin bir şekilde artmaya devam etmesi sonucunda, bugün Tora'dan uzak Yahudiler'in nerede ise hepsi karışık evlilik yapmakta, erginliğe ulaşmakta olan Yahudiler'in Israel ve Siyonizm tarihi bilgileri yüzünden ilişkileri FKÖ ile olan ilişkinin ilerisine gidemedi.
Bugün NY Times'in bile dikkatini çekecek düzeye varan solcuların Yahudi düşmanlığı şeklini alan Israel'e olan düşmanlıkları sol kanatta olan ABD Yahudileri'ni de etkiledi.
Bugün Üniversite Campüslerindeki, bar/bat mitzva için öğrendikeleri azıcık Yahudilik bilgisi ile, Yahudi milleti bilgisi ve karışık evlilikler yüzünden doğan kültürel asimilasyon ve Holokost dışında başka Yahudi düşmanlığı hakkında bilgileri olmayan Yahudi gençler Israel'i neden savunmaları gerektiğini anlayamıyorlar. Flört ettikleri kişinin Yahudi olup olmadığının neden önemli olduğunu kavrayamıyorlar. Bir çok Yahudi öğrenci Yahudi bir Develet'in var olma hakkına karşı olanların neden Yahudi karşıtı olduklarını anlayamıyorlar.
Geçen hafta Los Angeles ve çevresinin Yahudi örgütleri başkanı Jay Sanderson kendilerinin ve ebeveylerinin hüsranlarına Ha'Aretz'e verdiği bir röportaj ile ses verdi: Israel hükümetini Üniversite kampüslerinde BDS (Israel'i boykot) hareketine karşı harcadıkları kaynaklar için ağır bir şekilde eleştirdi.
Şanderson sözlerine öğrenci birliklerinde yapılan Israel'i boykot oylamalarının Israel ekonomisine bir etkisi olmadığına işaret ederek başladı. Israel GDP'sine (gayri safi yurt içi hasıla) bir etkisi olmadığı için Israel'in bunlara aldırmaması gerekiyor demekte.
Israel BDS'le savaşmaktan vaz geçmeli ve sadece kendi ekonomisine bir etkisi olmadığından dolayı değil. Şanderson'a göre Israel BDS ile savaştıkça ABD Yahudileri'nin desteğini kaybetmekte.
Yani Şanderson'a göre kendi varlığına karşı saldırmakta olan BDS'e karşı mücadele etmekle Israel ABD Yahudilerini kutuplaştırmakta, Yahudi öğrencileri uzaklaştırmakta.
Ona göre "bunlar Israel konusunda iki yöne de çekilebilecek olan Yahudi gençler." "Ancak konu küçük sayıdaki aşırı sol ve aşırı sağ tarafından bu kadar üç kutuplara çekildiği için, tek gereken ufak bir itekleme ile bu gençleri Israel'den uzaklaştırmak mümkün." Ve buda aslında hiç öyle büyük olmayan bir tehdit olan BDS karşısında kampüslerdeki Yahudi yaşamı cücelestirilmekte. Bu BDS'ın büyük bir problem olduğu hakkında veya J-street'in problem olup olmadığı konusunda endişe duyarken yüzde 75'i Yahudi toplumundan ve Israel'den uzaklaştırıyoruz.
Şanderson Israel kutuplaştırdığından dolayı kampüslerde Yahudi toplum yaşamı için bir temel olarak görülmemeli demekte.
Şanderson "Israel çok karmaşık" demekte. "Bizim yaklaşımımız bu öğrencileri öncelikle Yahudi yaşamına bağlamak ve daha sonra Israel ile anlamlı bir şekilde kurulacak bir ilişkiye varmak olmalı." KIsaca daha önce uygulanan önce Israel'i tanı ve bu yol ile Yahudliği kesf et taktiğine ters olarak önce Yahudiliğin ile gurur duy, sonra ısrael ile ilgili bilgilen taktiğine yönelmek gerekiyor. Bu bizim uygulamayı öğrenmemiz gereken ve kolay olmayan büyük bir değişim.
Şanderson'un söylediklerinin yenilgici ve ters olduğunu iddia etmek kolay. Sonuçta öğrenciler Israel'in kendileri için Yahudi olarak öneminin ve Yahudi dünyasındaki merkezi yerinin farkında olsalardı kuvvetli bir şekilde Israel'i zaten desteklemeyecekler miydi?
Şanderson'un bu sözleri toplumunu yönetmekteki kendi yetersizliğine işaret etmekten fazla Yahudi kimliğinin içinde olduğu krizin derinliğini göstermekte. Şanderson kendi pozisyonunun haklılığını göstermek için kendi kızını dahi Israel'i desteklemeye ikna edemediğini örnek olarak göstermekte. Kendi kızının Israel'in meşruluğunu sorgulamakta olduğunu açıklamakta.
"Eğer ona bu soruları sormaması gerektiğini, veya sorularının ve hislerinin yanlış olduğunu söylersem, bizim aramızdaki ve onun Israel ile olan ilişkisi bakımından ne anlamı olacak? Ebeveynlerin ve dedelerin karışık evliliklere olan pozisyonları kendi çocukları ve torunları ile onları karşı karşıya getirmesi gibi Siyonizmleri de kendi çocuklarının anti-Siyonizm'i ile onları aynı karşıt konuma getiriyor.
Bu krizden çıkış yolunu görmek çok zor.
Bazılarına göre ABD'de artan Yahudi düşmanlığı Amerikan Yahudilerinin Yahudilikleri hakkındaki cehaletleri ve bu cehalete eşlik eden Yahudiliğin her yönünden uzaklaşmalarına karşı bir ilaç olacak. Bunda bir gerçek olabilir. Sonuçta hiç bir şey sizi nefret gibi uyarmaz.
Ancak bugün anti-Israel örgütlerde merkezi roller üstlenen Yahudiler mevcut. J-street bağımlı öğrenciler BDS'i destekliyorlar. Barış için Yahudi Sesi (Jewish Voice for Peace - JVP), Şimdi Barış için Amerikalılar (Americans for Peace Now) ve diğer bazı Yahudi gruplar Israel için, Yahudi çocukları Siyonizm tarihi ve Israel hakkında eğitmeye de çalışan, emek vermekte olan genel diğer grupları engellemekte baş rolleri oynamaktalar..
Bu anti-Israel Yahudi gruplar toplumun Israel'i desteklemelerini engellemekten çok daha fazla şeyler yapmaktalar. İlgisiz Yahudilerin, kendilerini Yahudiliklerine bağlamakta bir etken olabilecek olan anti-semitizmi, kendi suratlarına tokat atarcasına etkileyen anti-semitizmi tanımalarına engel olmaktalar.
Aynı şekilde Yahudi eğitimcilerin Holokost'a verdikleri özel önem Yahudilerin antisemitizmin devam eden bir önyargı olduğunu anlamalarını zorlaştırmakta. Bugün Yahudiler ,ölüm kampları olmamasına rağmen ve tüm antisemitlerin Nazi olmamalarına rağmen, antisemitzmin var olduğunu kavramakta zorlanmaktalar. Bazı antisemitler kendi progresive profesörleri.
Amerikan Yahudiliği'nin kurtulmasının sadece gittikçe daha geniş toplum çerçevesinde Yahudiliğin üç temelinin anlamlı ve orijinal şekilde tekrar yapılandırılması ile olacağı kabul edilmesi zor bir gerçek. Tora bilgisi artmalı. Yahudi milleti kavramı yaşanmalı ve savunulmalı. Siyonizm ve Siyonist tarihi öğretilmeli.
Belki de bu Şanderson'a cevap. Eğer Üniversite öğrencilerine Siyonizm aşılamanın çok zor olduğunu düşünüyorsa, o zaman onlara hepsini - Torat Israel, Am Israel ve Eretz Israel'i - öğretmenin zamanı geldi. Ama, hiç bir bilgiye sahip olmadan anında ve devamlı bir haz hissetmek isteyen bir kültürde bu kolay olmayacak.
Ancak eğer Amerikan Yahudi tarihi bize bir şey öğretiyorsa, hepsinin gerekli olduğunu öğretiyor.
